Grafstenen voor wie het kon betalen

De vloer van de kerk bestaat uit grafstenen. Ze geven een beeld van het deel van de bevolking dat zich een graf in de kerk kon veroorloven. De teksten geven  inzicht in leeftijden, functies en geloofsbeleving in de loop van eeuwen.

In totaal liggen er 273 stenen in de Broeker Kerk. Bij de laatste restauratie (1986-1989) is de fundering van de kerk grondig aangepakt. Daarvoor werden de grafstenen verwijderd en de graven geruimd. Na afronding van de werkzaamheden zijn de grafstenen als een legpuzzel teruggeplaatst.

Grafsteen familie Rijser

De familie Rijser heeft een belangrijk stempel op het interieur van de kerk gedrukt. De preekstoel heeft de kerk te danken aan Jan Sijmonsz Rijser en hij schonk ook de middelste kroonluchter aan de kerk. Achterin de kerk ligt zijn grafsteen met een opschrift waarin de vele deugden van Rijser worden geprezen. De laatste twee regels maken duidelijk dat hij zijn rijkdom had vergaard met de Oost-Indië vaart.

Rijs, Rijser, riep de dood
En Leyd’ hem in het graf
Juist als het uurglas was
Op ‘t groot besluyt verlopen
Strax ging dees Isralyt
De poort van Canan open
Sijn deucht die bloeie hier
Als Arons groene staf
Hij was een Samaritaan
Int salven, int verbinden
Hij hielp te paardt daar paardt
En toom verloren was
Een baak was hij van deucht
En nedricheyts compas
Het Oosten liet hem in
Haer schoot de rijckdom vinden

Epitaaf Ditmarsch

Aan de kant van de toren is aan de muur een epitaaf (grafmonument) aangebracht ter herinnering aan Dick Wijnandsz Ditmarsch en zijn vrouw Trijntje Nanning-Kok. De bedoeling van zo’n epitaaf was om stil te staan bij de persoon die in de nabijheid begraven is. Het is een wit marmeren monument, afgewisseld met zwart. Ditmarsch was een rijke burger van Broek, hij was van 1790 tot 1795 President van de Municipaliteit (gemeente). Op het epitaaf staan de jaartallen 1815-1830.

Grafsteen Neeltje Pater

Ook van de beroemde Neeltje Pater is een grafsteen aanwezig. Deze ligt naast de huidige toegangsdeur. Neeltje Pater was een historische figuur in ons dorp. Ze werd geboren in 1730, ze overleed in 1789. Op gevorderde leeftijd trouwde ze met de koopman Cornelis Schoon. Hun huwelijk bleef kinderloos. Neeltje Pater was een belangrijk aandeelhouder van de VOC: de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Bij haar leven moet ze erg rijk zijn geweest.

Merktekens op de grafstenen

Op de oudste grafzerken in de kerk staan merktekens die men huis- en hofmerken noemt. Deze merktekens werden ooit gebruikt als eigendomsbewijs, bijvoorbeeld op een gevelsteen of een boerderij. Later werden ze ook gebruikt in plaats van een handtekening, vooral door ongeletterden.

Deze merktekens zijn overal bekend geweest waar Germanen hebben gewoond. Ze werden al genoemd in oude wetten van de IJslanders. Ze zijn meermalen overgenomen in wapens van niet-adellijke geslachten. De vorm van de huismerken heeft een grote overeenkomst met oude Germaanse schrifttekens, de runentekens.

De huismerken waren ook tekens van het geslacht en van de familie, zoals op de grafzerken in de Broeker Kerk.

• Het merkteken van de vader ging onveranderd over op zijn oudste zoon en vervolgens op de volgende stamhouder.
• De andere zoons voegden ieder steeds wat toe aan het merkteken van hun vader en ook dat werd weer door de volgende stamhouders overgenomen.
• De volgende zoons voegden opnieuw iets toe aan het oorspronkelijke teken van hun vader.

Wapenschilden

Sommige grafstenen dragen rijkversierde wapens, maar in de Franse tijd zijn de schilden daarvan weggehakt. ‘Gelijkheid’ was namelijk het motto van de toenmalige heersers. Hun afkeer van de aristocratie en adel toonden ze met de verwijdering van alle wapenschilden en familiewapens. Zelfs de grafzerken moesten het daarbij ontgelden.